Muzeum w Bielsku-Białej

Opis

Pierwszym muzeum na terenie Bielska-Białej było Muzeum w Białej, otwarte w 1904 roku. W 1906 roku otwarto muzeum w Bielsku. W 1941 roku władze okupacyjne połączyły oba muzea miejskie i ulokowały je w Białej, w dawnym domu cechowym, przy pl. Wolności, gdzie funkcjonowało do końca II wojny światowej. W 1945 roku postanowiono reaktywować działalność muzeum.
Muzeum Miejskie w Bielsku otwarto dla publiczności w 1947 roku. Od 2001 roku muzeum nosi nazwę Muzeum w Bielsku-Białej. Główną siedzibą muzeum jest zamek Sułkowskich. Muzeum posiada również oddział w Muzeum Techniki i Włókiennictwa oraz dwie ekspozycje zewnętrzne w willi Juliana Fałata i w Domu Tkacza.

Ekspozycja stała na Zamku składa się z Wystawy historyczno-archeologicznej, Lapidarium, Zbrojowni i Pokoju myśliwskiego, Wystawy etnograficznej, Wystawy sztuki XIV - XVII-wiecznej, Galerii malarstwa XIX i XX-wiecznego, gabinetu męskiego i damskiego saloniku oraz Salonu Muzycznego. W Muzeum mieści się również bogata Biblioteka Fachowa, posiadająca ok. 13 000 woluminów, w tym również starodruków, służąca przede wszystkim pracownikom muzeum i naukowcom.

Wystawa historyczno-archeologiczna zajmuje kilka sal w północnym skrzydle. Pierwsza sala poświęcona jest najstarszym dziejom Bielska, Białej i okolic. Znajdują się tu eksponaty z okresu prehistorycznego, jak neolityczne topory i siekiery kamienne, naczynia gliniane kultury łużyckiej oraz broń i monety z czasów rzymskich. Wczesnośredniowieczne dzieje grodziska w Bielsku prezentują naczynia gliniane oraz przedmioty żelazne. Z początków miasta i zamku pochodzą fragmenty naczyń glinianych sprzed lokacji miasta, kafle piecowe, broń i monety. Makiety średniowiecznego miasta oraz rekonstrukcja XVI-wiecznego bielskiego zamku przybliżają zrozumienie tamtych czasów.
Kolejna sala zawiera księgi rękopiśmienne, pergaminy, mapy, kolekcję numizmatyczną z okresu XVII - XIX w. W tej części wystawy znajdują się również eksponaty związane z historią cechów rzemieślniczych, jak skórzane i metalowe tarcze z godłami cechów, skrzynie cechowe i wiele innych akcesoriów.
W kolejnej sali umieszczono portrety, druki, gazety, widokówki zarówno Bielska jak i Białej. Znalazły się tu również eksponaty związane z religiami praktykowanymi na tych terenach: katolicyzmem, luteranizmem i religią mojżeszową.

Ważną salą jest także lapidarium, gdzie spróbowano ukazać dzieje bielskiego zamku za pomocą odsłoniętych reliktów architektonicznych. Odsłonięte zostały wątki murów oraz fragmenty tynków i polichromii. Najbardziej efektownym elementem prezentowanej ekspozycji jest fragment renesansowej polichromii iluzjonistycznej, przedstawiający rycerza w zbroi i hełmie z pióropuszem. Uzupełnieniem prezentowanej ekspozycji jest wystawa późnogotyckich i renesansowych kafli, pochodzących ze spalonego dworu w Spytkowicach oraz z bielskiego zamku.

Na pierwszym piętrze skrzydła zachodniego znajduje się Zbrojownia i Pokój myśliwski.
W zbrojowni prezentowana jest wojskowa broń palna, broń drzewcowa, sieczna i kłująca, uzbrojenie ochronne oraz bogato zdobiona broń orientalna. Bogata jest kolekcja broni siecznej. Są tu różnego rodzaju szable, pałasze, szaszki, tasaki oraz rapier, a także dwusieczny miecz katowski. Z broni drzewcowej można obejrzeć halabardy, piki, partyzany i włócznie. Uzupełnieniem wystawy są obrazy i grafiki o tematyce batalistycznej, autorstwa m.in. Jerzego i Wojciecha Kossaków oraz Piotra Michałowskiego.
W Pokoju myśliwskim wyeksponowano broń myśliwską, zarówno palną (sztucer), jak również liczne egzemplarze krótkiej broni myśliwskiej białej, jak kordelasy. Wystawę uzupełniają rzeźby animalistyczne oraz okazała kolekcja poroża jeleni i saren. Dopełnieniem jest wystawa akcesoriów myśliwskich, jak również obrazy i grafiki o tematyce łowieckiej.

Wystawa etnograficzna przy pomocy strojów pokazuje wielokulturowość ludności zamieszkującej okolice Bielska i Białej. Na lewym brzegu rzeki Białej, w Bielsku, wyraźne były wpływy kultury ludowej Śląska Cieszyńskiego, a na prawym brzegu, w Białej - wpływy małopolskie. Oprócz kompletów strojów i fotografii archiwalnych, są wystawione również malowane skrzynie, służące do przechowywania odświętnych ubiorów, a także bielizna damska i przedmioty związane z praniem i prasowaniem bielizny. Zaaranżowano również kącik przeznaczony do higieny osobistej.
Wystawa obejmuje także eksponaty z zakresu sztuki, jak obrazy przedstawiające Matkę Boską i Chrystusa, XIX-wieczny obrazek olejny na szkle, a także XVIII-wieczny drzeworyt na papierze i XIX-wieczny staloryt oraz oleodruki, a także różne pamiątki rodzinne.

Wystawa sztuki polskiej i europejskiej od XIV do XVII wieku przedstawia bardzo ciekawe przykłady średniowiecznej i renesansowej rzeźby oraz malarstwa tablicowego. Znajdują się tu również witraże o tematyce sakralnej i świeckiej oraz obrazy XVII-wiecznych mistrzów niderlandzkich, francuskich, włoskich i polskich.
W tej części ekspozycji można również zapoznać się z wyrobami rzemieślniczymi z tego okresu. Są to meble, misy, mosiężne dzbany, granitowy zegar słoneczny, a także cynowe talerze, dzbanki i kufle oraz wiele innych ciekawych eksponatów, pochodzących z wielu krajów europejskich.

Galeria malarstwa XIX i XX wieku znajduje się we wschodnim skrzydle zamku. Prezentowane jest tu malarstwo polskie i obce od XIX wieku po współczesność, ze szczególnym uwzględnieniem twórców, którzy związani byli z okolicą. Malarstwo prezentowane jest w kilku salach.
Galerię otwiera XIX-wieczny salon biedermeierowski, gdzie wyeksponowana została twórczość Petera Michala Bohuna - Słowaka, który osiedlił się w okolicy Białej. Poza obrazami Bohuna znajdują się tu portrety Mikołaja Strzegockiego i Edwarda Świerkiewicza. Uzupełnieniem galerii są biedermeierowskie meble, tkaniny i wyroby ze szkła.
W sali niebieskiej prezentowane jest polskie i europejskie malarstwo realistyczne XIX wieku. Są tu obrazy J. Matejki, P. Michałowskiego, J. Brandta, H. Rodakowskiego, J. Kossaka, i innych. W przeszklonej gablocie wyeksponowano wyroby z fajansu, porcelany, biskwitu, srebra, cyny oraz pokaźną kolekcję miniatur malowanych na kości słoniowej.
W sali oliwkowej prezentowane jest malarstwo młodopolskie. Najciekawsze eksponaty, to prace J. Malczewskiego, W. Hoffmana, J. Stanisławskiego, L. Wyczółkowskiego, T. Axentowicza oraz W. Weissa. Uzupełnieniem galerii są wyroby ze szkła, porcelany i cyny.
W sali im. A. Bunscha wyeksponowano prace artystów, którzy w okresie dwudziestolecia międzywojennego związani byli z Bielskiem, Białą i okolicą. Są tu prace J. Fałata, A. Bunscha, J. Glasnera, B.P. Oczki, F. Zitzmana, V. Straussa oraz S.I. Witkiewicza.
Wystawę zamykają sale poświęcone współczesnemu środowisku artystycznemu w Bielsku-Białej.
Korytarz biegnący od strony dziedzińca podzielono na dwie części. W jednej wyeksponowano grafikę z przełomu XIX i XX wieku, a w drugiej części korytarza obejrzeć można malarstwo portretowe z okresu od 1800 roku do II wojny światowej.

Podczas konserwacji pierwszego piętra w północnym skrzydle, w dwóch salach odsłonięto fragmenty architektoniczno-iluzjonistycznych polichromii z przełomu XVI i XVII wieku. W salach tych zaaranżowano męski gabinet z empirowymi meblami, zdobionymi okuciami ze złoconego brązu. W drugiej sali urządzono damski salonik z białymi, neorokokowymi meblami i rokokowymi grafikami. Znajduje się tu również biały, cylindryczny piec z kaflami dekorowanymi scenami z mitologii grackiej.
W tych salach wyeksponowano pamiątki po rodzinie Sułkowskich, m.in. srebrny komplet do kawy z grawerowanym monogramem, porcelanowy komplet toaletowy z monogramem Thaidy Sułkowskiej, portrety członków rodu Sułkowskich i.in.

Salon muzyczny jest najbardziej okazałym wnętrzem na zamku. Usytuowany jest na piętrze południowego skrzydła. Sufit salonu pokryty jest wielobarwną, zabytkową polichromią. Salon umeblowano głównie wyposażeniem XVIII-wiecznym, w postaci mebli, obrazów, czy luster. W salonie stoi fortepian stołowy z 1856 roku. Muzyczny charakter nadają salonowi również niektóre obrazy, np. "Podwieczorek przy klawikordzie". W północno-zachodnim narożniku salonu znajduje się rokokowy, biały piec kaflowy. Salon oświetlany jest czterema kryształowymi żyrandolami, które nadają wnętrzu niezwykłego blasku.

Muzeum czynne jest:
poniedziałek - piątek w godz. 9.00 - 17.00,
sobota i niedziela w godz. 10.00 - 15.00,
w poniedziałek muzeum nieczynne. Czas zwiedzania ekspozycji wynosi ok. 2 godzin.
tel. (33) 822 06 56 - sekretariat, e-mail: info@muzeum.bielsko.pl