Gotycka fara w Grudziądzu

Opis

"Europejski Szlak Gotyku Ceglanego" to trasa turystyczna łącząca 34 miasta w 7 nadbałtyckich państwach. Miasta leżące na tym szlaku mają piękne gotyckie zabytki zbudowane z cegły: kościoły, klasztory, ratusze, zamki lub mury miejskie. Najwięcej takich miast jest w Niemczech-12(np. Rostock, Lubeka)i w Polsce, również 12 miast(np. Gdańsk, Toruń, Grudziądz, Chełmno). Gotycka architektura sakralna w tych miastach jest oczywiście częściej reprezentowana od architektury świeckiej, co jest zjawiskiem typowym dla całej Europy. Po prostu zabytków sakralnych wszędzie przetrwało najwięcej do naszych czasów.

Grudziądzka gotycka fara, chociaż nie jest kościołem tak wielkim jak sławne świątynie Lubeki lub Gdańska, to jednak jest zabytkiem bardzo starym i posiadającym bardzo ciekawą architekturę. Farę grudziądzką zaczęto budować w roku nadania Grudziądzowi praw miejskich, a był to rok 1291. Najpierw w latach 1291-1307 wybudowano prezbiterium, o 3 wąskich przęsłach i 3-bocznym zamknięciu, nakryte sklepieniem 6-polowym (jedyny zachowany przykład na tym terenie), spływającym w cienkie służki.

Pseudobazylikowy korpus o 3 nawach i 4 przęsłach, z wtopioną w zachodnie przęsło 4-boczną wieżą zbudowano w pierwszej połowie XIVwieku. Gwiaździste sklepienia o wzbogaconym układzie w nawie głównej pochodzą z 2 połowy wieku XV. Przy korpusie świątyni od południa wybudowano w 1632 roku renesansową kruchtę z kamiennym portalem o dekoracji rzeźbiarskiej z herbem Działyńskich.

Bogate jest wyposażenie fary grudziądzkiej. Najstarszy jest gotycki fresk z XIV wieku na filarze międzynawowym, przedstawiający Chrystusa Bolesnego w kielichu między Marią a św. Janem. Malarstwo i rzeźbę reprezentują piękne barokowe ołtarze; barokowy ołtarz główny z 1728 roku w prezbiterium i ołtarze w nawach bocznych. Najwybitniejsze dzieło malarstwa gotyckiego na Pomorzu tzw. "Poliptyk Grudziądzki" z ok. 1390 roku nie znajduje się już niestety w farze grudziądzkiej, od 1946 roku można podziwiać go w Muzeum Narodowym w Warszawie.

Grudziądzka fara w 1992 roku została podniesiona do godności Kolegiaty nowopowstałej diecezji toruńskiej. Grudziądzka kolegiata jest zabytkiem starym, pięknym i godnym zwiedzenia.