Kozłówka - Pałac Zamoyskich

Kozłówka      0 Opinie

Opis

W 1735 roku Michał Bieliński, wojewoda chełmiński, poślubił Teklę Pepłowską, która wniosła w posagu dobra kozłowieckie. Niebawem Bielińscy rozpoczęli budowę pałacu w Kozłówce, który ukończony był przed 1742 rokiem. Projektantem rezydencji był prawdopodobnie włoski architekt Józef Fontana.
Kozłowiecki pałac był późnobarokową budowlą dwukondygnacyjną, przykrytą mansardowym dachem, zwróconą frontem ku zachodowi. Na całej długości parteru umieszczono korytarz, z którego prowadziły drzwi do pomieszczeń. Reprezentacyjne piętro natomiast było zorganizowane w dwóch równoległych amfiladach.
Od zachodu do pałacu przylegał dziedziniec, gdzie symetrycznie wzniesiono budynki gospodarcze: stajnię i wozownię, dwie parterowe kordegardy oraz południową oficynę, gdzie umieszczono kuchnię. Nie było natomiast oficyny północnej. Od wschodu, za pałacem rozciągał się ogród.
Po śmierci Michała i Tekli Bielińskich Kozłówkę odziedziczył ich syn Franciszek, który w 1799 roku sprzedał dobra kozłowieckie Aleksandrowi Zamoyskiemu.

Aleksander Zamoyski - XI ordynat na Zamościu, zmarł niespodziewanie w 1800 roku, a Kozłówkę odziedziczyła jego siostra - Anna Sapieżyna, która w 1836 roku sprzedała ją swemu bratankowi - Janowi Zamoyskiemu, synowi Stanisława i Zofii z Czartoryskich. Ten z kolei w 1870 roku podarował klucz kozłowiecki synowi - Konstantemu Zamoyskiemu, który właśnie żenił się z Anielą Potocką.

Hrabia Konstanty Zamoyski postanowił stworzyć w Kozłówce wielkopańską rezydencję, a także starał się o uzyskanie dla Kozłówki statusu ordynacji. Ordynacja Kozłowiecka utworzona została w 1903 roku, na mocy ukazu carskiego. Liczyła wówczas 7650 ha, z czego 4451 ha zajmowały lasy.
Konstanty rozpoczął przebudowę zespołu pałacowo-parkowego jeszcze w latach 80. XIX wieku. Wówczas do elewacji ogrodowej dodano podwójne schody z tarasem, a także zbudowano okazałą bramę wjazdową. Gruntowna przebudowa miała jednak miejsce dopiero w latach 1897 - 1914. Wówczas po bokach pałacu zbudowano dwie wieże, od frontu portyk kolumnowy, przy elewacjach bocznych tarasy, a także poszerzono taras ogrodowy. Wzniesiono również oficynę północną, kaplicę i teatralnię, a kordegardy podwyższono o jedno piętro.
Wnętrza pałacu otrzymały nowy wystrój - neorokokowe i neoregencyjne plafony, marmurowe kominki, piece z miśnieńskich kafli oraz ozdobne parkiety. Pokoje urządzono w stylu II Cesarstwa, który panował we Francji w czasach młodości Konstantego, kiedy to przebywał on we Francji.
W czasie przebudowy do kaplicy doprowadzono centralne ogrzewanie. W pałacu zainstalowano wodociąg i kanalizację, a także urządzono sześć obszernych łazienek.

Rezydencja Konstantego Zamoyskiego, wzorowana na osiemnastowiecznych siedzibach magnackich, wyposażona na wzór francuskiego Wersalu, była jednocześnie marzeniem o dawnej, wolnej Polsce.
W 1923 roku ordynację kozłowiecką odziedziczył stryjeczny brat Konstantego - Adam, a od 1940 roku właścicielem Kozłówki został jego syn Aleksander.
W czasie okupacji niemieckiej wiele osób ukrywało się w Kozłówce przed policją nazistowską. Należał do nich również ks. Stefan Wyszyński, późniejszy prymas Polski.

W 1944 roku pałac kozłowiecki, który stosunkowo niewiele ucierpiał podczas wojny, przeszedł na własność państwa. W pałacu utworzono pierwsze po wyzwoleniu Muzeum Narodowe w Kozłówce, natomiast oficyny przejął Inspektorat Szkolny w Lubartowie, który w północnej oficynie w 1947 roku zorganizował Dom Dziecka, a w południowej w 1950 roku Szkołę Podstawową. W 1955 roku Muzeum przekształcono w Centralną Składnicę Muzealną Ministerstwa Kultury i Sztuki.
Funkcje muzealne przywrócono zabytkowi w 1977 roku, kiedy powstało tu Muzeum - Pałac w Kozłówce, z ekspozycją wnętrz pałacowych i kaplicy. W 1983 roku w dawnej Teatralni utworzono salę konferencyjną i ekspozycyjną, a rok później w dawnej powozowni zorganizowano Galerię Sztuki Socrealizmu. W 2002 roku w dawnej stajni cugowej otwarto następną ekspozycję - Powozownię.
W 2009 roku miało miejsce podpisanie ugody ze spadkobiercami Aleksandra Zamoyskiego, na mocy której rodzina Zamoyskich zrzekła się roszczeń do utraconego majątku kozłowieckiego, w zamian za odszkodowanie, a właścicielem pozostało Muzeum Zamoyskich w Kozłówce.


Wnętrza pałacu są doskonale utrzymane i posiadają bardzo rzadki w Polsce i Europie stopień autentyzmu. We wnętrzach zgromadzono niezwykłą kolekcję malarstwa, w tym portrety rodzinne, portrety królewskie i hetmańskie oraz kopie arcydzieł malarstwa europejskiego. Zachwycają również stylowe meble z XVIII i XIX wieku, rzeźby, lustra, lampy i kobierce. Kolekcja porcelany, kryształów sreber i złoconych brązów pochodzi w dużej mierze z serwisów rodowych. Pałac jest pełen gustownych, drogocennych bibelotów. Znajdują się tu również ciekawe instrumenty muzyczne, jak pionowy fortepian zwany żyrafą, czy też urządzenia do odtwarzania muzyki, jak pianomelodikon czy pianola.
W pałacu można zwiedzać reprezentacyjne pierwsze piętro oraz sień, pokój myśliwski i paradną klatkę schodową na parterze. Na piętrze, w północnej części pałacu zorganizowano gabinet i sypialnię Konstantego Zamoyskiego, mały salonik, sypialnię hrabiny - zajmowaną przez kolejne panie na Kozłówce oraz łazienkę. Środkową część rezydencji od strony wschodniej zajmują dwa reprezentacyjne salony - czerwony i biały, zaś od zachodu - biblioteka, jadalnia i kredens. Południową część pałacu stanowi gabinet i sypialnia Adama Zamoyskiego, pokój egzotyczny i łazienka.


Powozownia to ekspozycja zorganizowana w dawnej stajni koni cugowych i poświęcona jest dawnym podróżom. Historyczne pojazdy pochodzą z największej polskiej kolekcji pojazdów konnych w Łańcucie. Można tu zobaczyć podróżną karetę coupe, lando, powozy spacerowe, dwukółkę motyl do powożenia jednym koniem oraz sanie i sanki. Z pojazdów użytkowych i gospodarczych można tu obejrzeć wagonettę do przewozu osób i bagażu oraz mały wózek lubelski. Na wystawie prezentowane są również zabytkowe rowery oraz bicykl. Wystawę uzupełniają różne akcesoria konne, jak uprzęże, siodła, munsztuki, wędzidła, ogłowia, dzwonki janczarowe, strzemiona czy ostrogi. Wśród akcesoriów podróżnych znajdują się tu kufry, walizy, sakwojaże czy zegary powozowe oraz powozowe latarnie.

Oprócz tego w Muzeum Zamoyskich można zwiedzać kaplicę pałacową, park, Galerię Sztuki Socrealizmu oraz różne wystawy czasowe.


Muzeum Zamoyskich w Kozłówce
Kozłówka 3, 21-132 Kamionka
tel.: (81) 852 83 00
e-mail: rezerwacja@muzeumzamoyskich.pl