Kościółek Wang w Karpaczu

Karpacz      0 Opinie

Opis

Na przełomie XII i XIII wieku podobnych kościołów o konstrukcji słupowo-szkieletowej w północno-zachodniej Europie wybudowano wiele - w samej Norwegii ponad 1000 obiektów. Do czasów obecnych w Norwegii zachowało się 28 tego typu świątyń, natomiast poza Norwegią - jeden jest na terenie Szwecji, a drugi właśnie w Karpaczu.

Konstrukcja słupowo-szkieletowa polegała na tym, że podstawą konstrukcji ścian była rama utworzona z pionowych słupów, połączonych dolną i górną belką. Rama taka stała na kamiennym fundamencie i nie miała bezpośredniego kontaktu z ziemią, co chroniło drewno przed zbutwieniem. W ramie umieszczono pionowe wypełnienie z desek połączonych ze sobą za pomocą piór i wpustów. Taka konstrukcja gwarantowała szczelność ścian w przypadku kurczenia się, czy pęcznienia desek pod wpływem zmian atmosferycznych. Tak skonstruowane budowle stoją już od prawie 900 lat.

W XIX wieku kościółek w Vang okazał się za mały dla wiernych, a także wymagał naprawy. Postanowiono go sprzedać, a uzyskane w ten sposób pieniądze przeznaczyć na spłatę zadłużenia zaciągniętego na budowę nowego, większego kościoła. Przebywający wówczas w Dreźnie norweski malarz prof. Johan Christian Dahl, zdający sobie sprawę z bezcenności tego zabytku, przekonał króla Fryderyka Wilhelma IV, aby zakupił świątynię do berlińskiego muzeum.
Budowlę rozebrano i w 1841 roku przewieziono statkiem do Szczecina, a później do Muzeum Królewskiego w Berlinie. W tym czasie hrabina Fryderyka Karolina von Reden, słynąca z urody dama mieszkająca w nieodległym Bukowcu koło Kowar, wyprosiła od pruskiego władcy kościółek dla ewangelików z Karpacza. Król zrezygnował z postawienia kościółka na Wyspie Pawiej koło Berlina i w 1842 roku przewieziono budowlę do Karpacza. Teren pod budowę świątyni na zboczu Czarnej Góry, na wysokości 885 m n.p.m. podarował hrabia Christian Leopold von Schaffgotsch z Cieplic.
Aby uzyskać płaski plac pod budowę kościoła i towarzyszących mu budynków oraz cmentarza - rozsadzono skały, a także wzniesiono 6-metrowy mur oporowy. Obok kościółka wybudowano stylizowaną na skandynawską, 24-metrową dzwonnicę z granitu śląskiego, która skutecznie chroni świątynię przed ostrymi podmuchami wiatru znad Śnieżki.

Uroczyste poświęcenie kościoła w obecności króla Fryderyka Wilhelma IV i jego małżonki, księcia holenderskiego Fryderyka I oraz wielu osobistości odbyło się w lipcu 1844 roku. Od tej pory świątynia Wang nieprzerwanie służy parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Karpaczu.

Kościółek Wang stoi w połowie drogi z Karpacza Dolnego na Śnieżkę. Zbudowany jest z niezwykle trwałej sosny norweskiej, nasyconej żywicą. Świątynię zbudowano na wzór łodzi Wikingów - bez użycia gwoździ, za pomocą drewnianych kołków i zaciosów.

Kościół Wang jest świątynią orientowaną, jednonawową, z półokrągłym prezbiterium, wsparty na drewnianych kolumnach. Budowlę przykrywają dwuspadowe dachy kryte gontem. Szczyty dachu zdobią sterczyny w kształcie otwartych smoczych paszcz, co upodabnia je do dekoracji łodzi Wikingów. Prezbiterium zwieńczone jest kopułą pokrytą miedzianą blachą. Na kalenicy kościoła umieszczono pięknie zdobioną, dwukondygnacyjną wieżyczkę, nakrytą gontowym dachem namiotowym. Dzwonnica z granitu przykryta jest dwuspadowym dachem gontowym ze sterczynami. Dach ten wieńczy czworoboczna wieżyczka, przykryta dachem namiotowym.
Kościół z dzwonnicą łączy arkadowa galeryjka drewniana, wsparta na sosnowych kolumnach, również przykryta dwuspadowym, gontowym dachem.
Wokół kościoła biegnie wąskie obejście, które izoluje świątynię przed zimnem. W czasach średniowiecza było to miejsce odprawiania pokuty oraz miejsce, gdzie zostawiano broń i sieci, a w późniejszym okresie - również narty. Dolna kondygnacja kościoła oświetlona jest światłem przechodzącym przez obejście kościoła, natomiast górna - światłem bezpośrednim. Łącznie w kościółku znajdują się różnej wielkości i różnego kształtu, 174 okienka oszklone gomółkami. Obejście kryte jest dachem pulpitowym, ściany obejścia oszalowane pionowymi deskami. Górna część świątyni ma ściany wyłożone gontem.

Zewnętrzne odrzwia zachodnie ujęte są w rzeźbiony portal, ozdobiony plątaniną węży i roślin. Rzeźbione pilastry zakończone są również ozdobnymi kapitelami, na których stoją stylizowane lwy strzegące wejścia.

Wewnątrz świątyni znajdują się dwa portale - północny i południowy. Obydwa pochodzą z XII wieku, o czym świadczy runiczny napis na marginesie odrzwi północnych. W górnych narożnikach obu portali wyrzeźbiono uskrzydlone smoki rozrywające poziomą ósemkę - znak nieskończoności. Scena ta symbolizuje odwieczną, nieskończoną walkę dobra ze złem. Na pilastrach, będących ozdobną ramą drzwi, wyrzeźbiono twarze Wikingów o rozdwojonych językach - symbol przekazywania wiedzy następnym pokoleniom.
Cztery kolumny stojące w środku nawy mogły niegdyś służyć jako maszty w łodziach Wikingów. Kapitele tych kolumn, wyrzeźbione w stylu bizantyjskim, zdobione są postaciami zwierząt, roślin i maszkaronami.
Kapitele kolumn stojących przed ołtarzem przedstawiają zwycięstwo Dawida nad Goliatem oraz proroka Daniela w jaskini lwów. Kapitele tych kolumn zostały zrekonstruowane przez rzeźbiarza Jakuba z Janowic.
Jakub z Janowic wyrzeźbił w 1844 roku z jednego dębowego pnia krzyż, który zdobi prezbiterium. Dwa lata później z lipowego drewna wyrzeźbił postać Chrystusa, którą umieścił na dębowym krzyżu.
Ołtarz w 1980 roku wykonał Ryszard Zając.
Po obu stronach ołtarza, na rzeźbionych postumentach stoją zabytkowe kandelabry, które przedstawiają łabędzia - symbol wierności i serce - symbol miłości. Świece w tych norweskich świecznikach i w żyrandolach stylizowanych na norweską koronę, zapalane są tylko podczas ślubów. Ponieważ świątynia Wang znana jest jako kościół szczęśliwych małżeństw - parafia ewangelicko-augsburska umożliwia udzielanie w tym kościele również ślubów w obrządku rzymskokatolickim.
Nad wejściem do kościoła umieszczono chór muzyczny z organami.
Barokowa chrzcielnica z 1740 roku pochodzi z rozebranego kościoła w Dziećmorowicach koło Wałbrzycha.
Ambonę wykonano z drewna przywiezionego z Norwegii. Na ścianach znajdują się tablice z 1904 roku, w których umieszczane są numery pieśni śpiewanych podczas nabożeństw.

Nabożeństwa w kościele Wang odprawiane są w niedziele i święta o godz. 10.00, natomiast nabożeństwa w języku niemieckim odbywają się od połowy maja do września o godz. 9.00.
Od strony wschodniej, za kościółkiem znajduje się cmentarz, na którym dziś można grzebać jedynie urny z prochami.

Na zachodnim murze oporowym, król Fryderyk Wilhelm IV umieścił w 1856 roku płytę pamiątkową poświęconą hrabinie von Reden z jej podobizną w medalionie i z epitafium. Obok znajduje się rzeźba przedstawiająca wskrzeszenie Łazarza, wykonana w 1994 roku z jednego pnia dębowego przez Ryszarda Zająca.

Kościółek ze względu na swą wyjątkową wartość zabytkową jest udostępniony do zwiedzania w grupach. Świątyni nie można zwiedzać podczas nabożeństw i udzielania ślubów.