Chojna - Kościół Pojednania

Chojna      0 Opinie

Opis

Chojna jest miastem, które zawsze leżało na pograniczu: w X - XII wieku na pograniczu Brandenburgii i piastowskiego Pomorza, dziś - na pograniczu Polski i Niemiec. Przez wiele wieków okolice Chojny bliższe były Niemcom, niż Polakom. Po II wojnie światowej były to tzw. Ziemie Odzyskane, na których często osiedlani byli Polacy z Wileńszczyzny lub Zabużanie, którzy długo nie czuli się tutaj u siebie.

W tym pogranicznym mieście już w XIII wieku wzniesiono kościół parafialny p.w. Najświętszej Marii Panny.

Obecną świątynię budowano w latach 1389 - 1407. Kościół konsekrowany w 1407 roku był dużo mniejszy - składał się tylko z obecnego prezbiterium. Od razu rozpoczęto rozbudowę świątyni, według planów znanego architekta szczecińskiego - Henryka Brunsberga.
Kościół został wzniesiony i rozbudowany w stylu gotyckim, z wielkim rozmachem. Orientowana, halowa świątynia otrzymała trzy obszerne nawy i 12 kaplic oraz bogate sklepienie gwiaździste. Od zachodu wzniesiono wysoką wieżę. Wnętrze kościoła zdobiły freski przedstawiające sceny biblijne i żywoty świętych, z czego do dziś zachowało się kilka fragmentów. Elewacja zewnętrzna budowli wyłożona została glazurowaną cegłą w kolorach zielonym i czerwonym oraz ozdobiona okazałymi wimpergami z misternie formowanych cegieł klinkierowych. Były to dekoracyjne wykończenia w kształcie wysokich trójkątów, które wieńczyły szczyty portali, ostrołuki okien oraz gotyckie blendy. Pola trójkątów ozdobione zostały ślepymi lub ażurowymi maswerkami. Wimpergi te, charakterystyczne dla budowli gotyckich, zdobiły wszystkie ściany zewnętrzne kościoła.

W takim stanie świątynia przetrwała do 1682 roku, kiedy to w wieżę kościoła uderzył piorun, wywołując pożar. Całe wyposażenie kościoła spłonęło, a wieża została poważnie uszkodzona. Odbudowa kościoła trwała 10 lat, a wyposażanie świątyni znacznie dłużej.
W 1714 roku przybyła kościołowi nowa ambona, a w 1734 roku Joachim Wagner zakończył budowę nowych organów.

Nowa wieża została zbudowana dopiero w latach 1859 - 1861 w stylu neogotyckim, według projektu Friedricha Augusta Stülera, który zastosował ślepy maswerk dekorujący nieprzezroczyste elementy blend i płaszczyzny ścian.

Kościół i miasto przetrwały II wojnę światową. Dotychczasowi mieszkańcy Chojny (wówczas Königsbergu) zostali ewakuowani w głąb Niemiec 4 lutego 1945 roku. Tego samego dnia do Königsbergu wkroczyła Armia Czerwona, która 16 lutego 1945 roku spaliła całe centrum opuszczonego miasta wraz z kościołem NMP i gotyckim ratuszem. Tak wyzwolone miasto przez pół wieku było wielkim gruzowiskiem - zniszczenia poczynione przez wyzwolicieli oceniano na 80%.

W kościele NMP spłonęła drewniana więźba dachowa, a spadający dzwon dopełnił ogromu zniszczeń. Zachował się jedynie obwód murów zewnętrznych, kaplica Mariacka wraz ze sklepieniem, zakrystia oraz wieża zachodnia. W początkach PRL-u nie było szans na odbudowę świątyni. Budowla została zabezpieczona i uznana za trwałą ruinę, ulegając z czasem powolnej degradacji.

Idea rekonstrukcji świątyni zrodziła się w 1986 roku dzięki Günterowi Kumkarowi, architektowi z Hanoweru, dawnemu mieszkańcowi Königsberg/Neumark oraz miejscowemu proboszczowi, ks. Antoniemu Chodakowskiemu. W 1989 roku ruina kościoła wraz z terenem została przekazana władzom kościelnym.

Pierwsze prace, polegające na odgruzowaniu obiektu, rozpoczęto w 1988 roku. Do Chojny przyjechały wówczas grupy niemieckiej młodzieży ewangelickiej zebrane przez Güntera Kumkara, aby pomagać polskiej młodzieży katolickiej zebranej przez ks. Antoniego Chodakowskiego w odgruzowaniu i odchwaszczaniu. Był to początek owocnej współpracy dwóch narodów przy odbudowie świątyni.

20 sierpnia 1989 roku w świeżo uprzątniętej ruinie kościoła odbyło się pierwsze nabożeństwo ekumeniczne. Razem modlili się ewangelicy i katolicy, Polacy i Niemcy, każdy w swoim języku, a homilie kapłanów wygłaszane były w obu językach. Był to dzień prawdziwego pojednania dawnych i obecnych mieszkańców Chojny, a także początek corocznych nabożeństw ekumenicznych.

W celu zdobycia funduszy na rekonstrukcję świątyni, powołano do życia polsko-niemiecką Fundację Kościół Mariacki w Chojnie Königsberg/Neumark, która zdobywa środki finansowe zarówno w Polsce, jak i w Niemczech.

Pierwszy etap prac obejmował zadaszenie i oszklenie budynku. W tym celu wstawiono słupy żelbetowe, na których oparto więźbę ogromnego dachu. Dach wysokości 40 metrów pokryto dachówką ceramiczną. Pierwszy etap prac rekonstrukcyjnych zakończono w 1997 roku.

28 sierpnia 1998 roku, już po śmierci Güntera Kumkara, poświęcono drzwi do kościoła, wykonane w brązie i dębowym drewnie, ufundowane przez rodzinę Kumkarów.

Drugi etap prac obejmował zabezpieczenie i odbudowę neogotyckiej wieży kościoła. Grożącą zawaleniem wieżę wzmocniono specjalnym gorsetem z żelbetu. W 2003 roku wieżę przykryto szpiczastym, miedzianym hełmem, wzorowanym na XIX-wiecznym oryginale. W ten sposób zakończono II etap odbudowy, lecz prace na wieży trwały nadal. Zamontowano na wieży piękny zegar, zbudowano schody, a kilka lat temu udostępniono do zwiedzania platformę widokową. Wieża kościoła Mariackiego w Chojnie o wysokości 102,6 m, jest pod względem wysokości szóstą wieżą w kraju - po Licheniu, katedrze w Szczecinie, Jasnej Górze, katedrze w Łodzi i katedrze w Świdnicy.

Trzeci etap odbudowy trwa nadal i obejmuje rekonstrukcję wnętrza świątyni oraz wyposażenie. Wiele lat jeszcze potrwa przywracanie kościołowi dawnego blasku.

Obecnie kościół Mariacki w Chojnie jest kościołem filialnym parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Chojnie.

Kościół Najświętszej Marii Panny jest dziś wspólnym dziełem potomków Wypędzonych i Przybyszów, którzy potrafili porozumieć się, pomimo różnicy języka, wyznania, kultury i wzajemnych niechęci. Świątynia ma charakter ekumeniczny, gdzie oprócz nabożeństw katolickich i ewangelickich odbywają się odczyty, koncerty i inne wydarzenia kulturalne. W kościele również będzie miało siedzibę polsko-niemieckie centrum kulturalne.

Zdjęcia

Kościół NMP w Chojnie - dekoracja wieży kościelnej
kościół NMP w Chojnie
kościół NMP w Chojnie
kościół NMP w Chojnie - polichromie
kościół NMP w Chojnie
drzwi ufundowane przez rodzinę Kumkarów