Ratusz w Głogowie

Głogów      0 Opinie

Opis

W I połowie XIII wieku zostało wytyczone regularne założenie miejskie z placem rynkowym i kościołem parafialnym. Rynek o wymiarach 100 x 150 m służył celom handlowym.
W 1253 roku Konrad I książę głogowski ogłosił, że Głogów ma być miastem wolnym i obronnym. Szeroko rozumiana wolność miała przyciągać do miasta nową ludność, której należy zapewnić bezpieczeństwo. W 1263 roku Głogów otrzymał przywileje miejskie na prawie magdeburskim.

Na przełomie XIII i XIV wieku w mieście powstała pierwsza murowana budowla - była to wieża strażnicza wystawiona na rynku. Przyziemie tej budowli było wybrukowane i dostępne z wyższej kondygnacji. Prawdopodobnie mieściła się tu cela więzienna. Na początku XIV wieku od południa do wieży dostawiono budynek przeznaczony na siedzibę władz miejskich.
W 1331 roku rada miejska wraz z burmistrzem wykupili od księcia dziedziczne wójtostwo, co umożliwiło sprawowanie władzy sądowniczej i utrwaliło samorządność miejską.

U schyłku XV wieku wzniesiono południowe skrzydło ratusza, prostopadłe do istniejącego, do którego od wschodu dobudowano ogromną halę targową, tzw. szmatruz. Po północnej stronie ratusza mieściły się sukiennice i kramy, które wraz z ratuszem i szmatruzem tworzyły blok śródrynkowy.
W ratuszu mieściły się sale rajców, sale ławy sądowej, archiwum, skarbiec, zbrojownia oraz gospoda. Na wieży znajdowała się izba strażnika, którego zadaniem było odgrywanie godzinnych hejnałów, a także biciem w dzwon ostrzeganie mieszkańców o pożarach w mieście i okolicy.

Liczne pożary trawiły miasto, co miało wpływ na wygląd i styl miejskiej zabudowy. Po pożarze w 1420 i 1433 roku ratusz odbudowano w stylu gotyckim, natomiast po pożarze w 1574 roku - w stylu renesansowym. Ratusz otrzymał wówczas bogatą attykę, charakterystyczną dla architektury renesansowej oraz niewielką wieżyczkę od zachodu z dzwonem mieszczańskim. Dzwon mieszczański wzywał właścicieli szynków do zamykania lokali o godz. 21.00. Dźwięk tego dzwonu towarzyszył także skazanym na śmierć w ich ostatniej drodze.

Kolejny wielki pożar w Głogowie wybuchł w 1615 roku. Zniszczył on farę, kościół dominikanów, kościół i klasztor franciszkanów, kościół i klasztor klarysek, część zamku, wieżę prochową, 14 wież murów miejskich, kramy, komory kupieckie, ławy, jatki, nie oszczędził też samego ratusza i jego wieży. Kolejny pożar, który wybuchł w 1678 roku, zniszczył synagogę i część dzielnicy żydowskiej, a także uszkodził ratusz i górną część wieży ratuszowej.

Po tym pożarze powstało nowe zwieńczenie wieży ratuszowej. Wykonał je cieśla Kasper Mucker z Bolesławca, który stworzył wysmukły, bardzo wysoki (38,4 m) hełm o trzech latarniach. Hełm był tak wysoki, że podczas wiatru odchylał się od pionu, co groziło zawaleniem. Mieszkańcy obawiali się, że hełm runie na ich domy.
W 1720 roku cieśla Hans Freudenberg z Wrocławia rozebrał niebezpieczny hełm i założył nowy, barokowy o jednej latarni. Był on niższy od poprzedniego o 15,6 m. Przed zmianą hełmu, między głównym korpusem wieży a hełmem wybudowano ośmiobok i urządzono galerię z balustradą. Wieża odtąd mierzyła 80,48 m.

Na piętrze wschodniego skrzydła w latach 1751 - 1753 mieścił się kościół reformowany, a w 1820 roku urządzono tam salę koncertową.

Gotycko-renesansowy ratusz był obszernym, nieregularnym kompleksem budynków. Francuskie odszkodowanie za straty spowodowane okupacją miasta w latach 1807 - 1814 postanowiono wydać na zbudowanie nowego ratusza. W 1832 roku rozebrano całą zachodnią część budowli, pozostawiając jedynie wieżę. Nowy gmach zbudowany w stylu klasycystycznym, według projektu Augusta Sollera, oddano do użytku w 1835 roku.

W latach 1847 - 1850 na miejscu szmatruza wybudowano skrzydło wschodnie ratusza. Pozostawiono w nim dawne piwnice i wnętrza parteru, które użytkowane były jako gospoda ratuszowa. Skrzydło to wzniesiono w stylu renesansu florenckiego, co miało podkreślać mieszczańską tradycję Głogowa. Renesans florencki wyróżnia się bogatym zasobem form architektonicznych i dekoracyjnych. Na piętrze powstała reprezentacyjna Sala Rajców.

W takim stanie budynek ratusza przetrwał do 1945 roku, kiedy podczas oblężenia zabudowa rynku i całej starówki uległa zniszczeniu, a z czasem została wyburzona.

Nie wyburzono jedynie ruin ratusza i teatru miejskiego, natomiast ruina wieży ratuszowej została wyburzona. Smutny był widok ruin ratusza, wynurzających się z morza gruzów, które z latami porosły trawą i krzakami.

W 1986 roku podjęto decyzję o odbudowie ratusza, z przeznaczeniem na siedzibę władz miejskich. Odbudowę ratusza zakończono w 2002 roku. W latach 90. zrekonstruowano wieżę ratuszową, natomiast do 2010 roku trwało odrestaurowanie dawnej gospody ratuszowej.

W II połowie lat 80. rozpoczęto zabudowę starówki, która trwa nadal. Po przeprowadzeniu badań archeologicznych, na starych fundamentach wznoszone są nowe domy. Zachowano w ten sposób średniowieczny układ urbanistyczny, chociaż we współczesnym wystroju.

Ratusz odbudowano w formie, jaką posiadał w XIX wieku.

Skrzydło zachodnie w stylu klasycystycznym, w centralnej części fasady posiada arkadowy portyk wsparty na czterech kolumnach, podtrzymujący balkon. Środkowe pomieszczenie parteru stanowi reprezentacyjny westybul sklepiony kolebką i wsparty na kolumnach. Stąd marmurowe schody prowadzą do pomieszczeń Urzędu Miasta.

Skrzydło wschodnie w stylu renesansu florenckiego, z wydatnym ryzalitem, przedstawia całkiem odmienny styl. Na piętrze tego skrzydła mieści się Sala Rajców oraz sale służące celom kulturalnym i zebraniom publicznym. Na parterze zachowały się pięknie sklepione sale z przełomu gotyku i renesansu, użytkowane dawniej jako gospoda ratuszowa, a obecnie jako restauracja. Wschodnia sala posiada sklepienie sieciowe, wsparte na jednym filarze z piaskowca. Zachodnia sala natomiast posiada bardzo rzadko występujące sklepienie kryształowe. Obok sal restauracyjnych znajduje się izba odwachu, sklepiona kolebką z lunetami, wspartą na pięciu kamiennych kolumnach. Jedna z kolumn ma mocno starty trzon w połowie wysokości. Przypuszcza się, że o tę kolumnę żołnierze napoleońscy mogli ostrzyć białą broń.

Podczas odbudowy, od strony północnej ratusza zastosowano nowoczesne rozwiązanie, jakim jest winda. Tę nowoczesną klatkę schodową zaakcentowano w bryle budynku szklaną elewacją.

Wieża ratuszowa do dziś posiada fragment przyziemia z charakterystycznym układem cegieł. Na tej podstawie ustalono, że pierwotna murowana wieża była wzniesiona na przełomie XIII i XIV wieku Przyziemie wieży z kamienia i cegieł posiada wymiary 10,7 x 10,4 m, a grubość murów wynosi 3,5 m. Wnętrze przyziemia wieży dostępne było z góry, co wskazuje, że zapewne była tu cela więzienna. Wieża na dole jest czworoboczna, natomiast górna część jest oktagonalna. Wieża zrekonstruowana w latach 1994 - 1998 na podstawie stanu z 1720 roku posiada wysokość 80,6 m, co czyni ją drugą pod względem wysokości, po Gdańskiej, wieżą ratuszową w Polsce. Na wysokości 47 m umieszczona jest galeria z balustradą, udostępniona turystom jako punkt widokowy. W wieży eksponowane są wystawy historyczne, a w pomieszczeniu galerii - fotograficzna panorama Głogowa sprzed I wojny światowej.
Na wieży zamontowany jest zegar ratuszowy z czterema tarczami o średnicach 3,55 m. Podobno w XIX wieku zegar na wieży miał odwrotnie ustawione wskazówki - duża wskazywała godziny, a mała minuty. Było to powodem nieporozumień między miejscową ludnością, a przyjezdnymi. W południe z wieży ratusza rozlega się głogowski hejnał.

Każdego roku w grudniu hełm wieży ratuszowej przyoblekany jest w czapkę św. Mikołaja - patrona Głogowa.