Dar Pomorza – muzeum pod żaglami

Gdynia      0 Opinie

Opis

"Dar Pomorza" to trzymasztowy żaglowiec o pięciu piętrach żagli rejowych na masztach. Długość kadłuba wynosi 80,3 m, długość statku z bukszprytem – 93 m, jego wysokość to ponad 40 m, szerokość – 12,6 m. Powierzchnia żagli tego kolosa wynosi 2260 m kw. Wyporność statku to 2500 ton. Średnia prędkość pod żaglami wynosi 5 węzłów, a największa osiągnięta przez „Dar Pomorza” to 17 węzłów. Załogę żaglowca stanowiło 28 osób załogi stałej i 150 – 200 praktykantów.

Statek zbudowany został w 1909 roku przez niemiecką stocznię w Hamburgu, jako statek szkolny dla Deutscher Schulschiff Verein. Trzymasztowa fregata na jesieni 1909 roku została wodowana pod nazwą Prinzess Eitel Friedrich. 6 kwietnia 1910 roku statek wyszedł z Hamburga w swój dziewiczy rejs do norweskiego Christiansand i belgijskiej Antwerpii. Każdego roku statek pod niemiecką banderą odbywał dwa rejsy szkolne: letni po wodach europejskich i długi zimowy - na Karaiby.

W 1919 roku fregata, zgodnie z postanowieniami traktatu wersalskiego, została przejęta przez Francuzów jako część odszkodowań wojennych. Francuzi przyprowadzili żaglowiec do portu Saint Nazaire, gdzie spędził ok. 10 lat. W 1926 roku statek został przemianowany na "Colbert" i miał zastąpić wysłużony, szkolny żaglowiec francuski "Richelieu". Projekt ten nie został jednak zrealizowany. Rok później "Colbert" zakupił baron Maurice de Foreste z zamiarem przekształcenia fregaty w jacht oceaniczny z napędem mechanicznym. Ten pomysł również nie doczekał się realizacji, a statek został wystawiony na sprzedaż.

W lipcu 1929 roku żaglowiec został zakupiony przez Polski Komitet Floty Narodowej dla Szkoły Morskiej w Gdyni, z zamiarem zastąpienia wysłużonego żaglowca o nazwie "Lwów". Zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami, fregatę nazwano „Pomorze”.

Na przełomie 1929 i 1930 roku żaglowiec „Pomorze” pod dowództwem kapitana ż.w. Konstantego Maciejewicza przepłynął na holu do duńskiej stoczni w Nakskov. Tam został wyremontowany i odnowiony. Podczas remontu zmieniono mu nazwę na „Dar Pomorza”, ponieważ środki na zakup żaglowca w dużej mierze pochodziły ze składek mieszkańców Pomorza.

19 czerwca 1930 roku pięknie prezentująca się, odnowiona fregata „Dar Pomorza”, przybyła na redę w Gdyni.

W gdyńskim porcie 13 lipca 1930 roku, odbyła się uroczystość podniesienia polskiej bandery i poświęcenia statku. Rodzicami chrzestnymi „Daru Pomorza” zastali: Minister Przemysłu i Handlu – Eugeniusz Kwiatkowski oraz żona Ministra Rolnictwa i Dóbr Narodowych - Maria Janta-Połczyńska.


Żaglowiec należał do floty Marynarki Handlowej i był użytkowany przez Szkołę Morską w Gdyni. W pierwszy rejs pod polską banderą „Dar Pomorza” wyruszył 26 lipca 1930 roku. Był to dwumiesięczny rejs szkolny.

Początkowo pod polską banderą „Dar Pomorza” pływał na Morze Karaibskie, prędko jednak zaczął pływać po całym świecie. W 1931 roku po raz pierwszy w swej historii przekroczył równik. Tego samego roku odwiedził Nowy Jork, w 1932 był w portach Indii Zachodnich, w 1933/34 odwiedził Brazylię i Afrykę Południową.

We wrześniu 1934 roku, pod dowództwem kpt. ż.w. Konstantego Maciejewicza wyszedł w rejs dookoła świata. Szlak prowadził przez Atlantyk i Kanał Panamski na Pacyfik. Żaglowiec odwiedził wówczas Hawaje, Japonię i dalej przez Ocean Indyjski, opływając wokół Afrykę, powrócił do Gdyni. Rejs trwał 352 dni. „Dar Pomorza” był pierwszym polskim statkiem, który przepłynął Kanał Panamski, a także pierwszym polskim statkiem w Japonii i portach Dalekiego Wschodu, również pierwszym polskim statkiem Marynarki Handlowej, który opłynął świat.

W 1937 roku „Biała Fregata” opłynęła przylądek Horn, słynący z panujących tam często trudnych warunków pogodowych.
W 1938 roku w Sztokholmie brała udział w spotkaniu statków szkolnych państw bałtyckich.

„Dar Pomorza” był swego rodzaju ambasadorem Polski. W ponad 100 portach był pierwszym polskim statkiem, który w piękny sposób pokazywał, że Polska znów istnieje.

W sierpniu 1939 roku „Dar Pomorza” został skierowany do Szwecji, gdzie przez sześć lat stał w sztokholmskim porcie. Załoga żaglowca wraz z uczniami wyjechała do Wielkiej Brytanii, aby tam w szeregach Polskiej Marynarki Handlowej lub Polskiej Marynarki Wojennej, wziąć udział w działaniach wojennych. Na pokładzie „Daru Pomorza” pozostało kilku członków załogi, którzy opiekowali się statkiem. Czasami na jego pokładzie mieszkali marynarze z polskich okrętów podwodnych, internowanych w Szwecji. Pod koniec wojny na „Białej Fregacie” prowadzone były kursy zawodowe dla Polaków.

24 października 1945 roku „Dar Pomorza” wraz z trzema polskimi okrętami podwodnymi powrócił do Gdyni.

W latach powojennych, od 1946 roku „Dar Pomorza” prowadził tylko rejsy szkoleniowe z uczniami Szkoły Morskiej. Pływał po Bałtyku i przez Morze Śródziemne na Morze Czarne. Do października 1956 roku realizował głównie „rejsy przyjaźni” do Leningradu, Rostocku i najdalej do Odessy.

W 1967 roku „Biała Fregata” popłynęła do Kanady, gdzie w Montrealu była pływającym salonem wystawowym na EXPO 67. PRL-u nie było stać na wybudowanie salonu wystawowego, wykorzystano więc do tego celu żaglowiec, który zachwycił zwiedzających.

W 1969 roku Państwowa Szkoła Morska w Gdyni stała się uczelnią wyższą, a „Dar Pomorza” zabierał w rejsy szkolne już nie uczniów, lecz studentów. Od tej pory żaglowiec był wykorzystywany już nie tylko do szkoleń nawigatorów, lecz także brał udział w regatach międzynarodowych, gdzie godnie reprezentował Polskę.

W 1972 roku w międzynarodowych regatach Operacja Żagiel wygrał etap na trasie z Cowes do Skagen.
Cztery lata później brał udział w regatach Operation Sail w USA, zorganizowanych dla uczczenia 200-lecia Stanów Zjednoczonych Ameryki.
Kolejny ogromny sukces „Dar Pomorza” odniósł w 1980 roku, kiedy wygrał dwuetapowe regaty Operacja Żagiel oraz zdobył Cutty Sark Trophy – najważniejszą żeglarską nagrodę.

W ostatni swój rejs szkolny „Dar Pomorza” wyszedł 15 września 1981 roku, do fińskiego portu Kotka. Żaglowiec oficjalnie został wycofany ze służby w Marynarce Handlowej 4 lipca 1982 roku, kiedy zastąpiła go nowa fregata „Dar Młodzieży”.

„Dar Pomorza” odbył ponad 100 rejsów szkolnych, przepłynął 500 tys. mil morskich, wyszkolił ok. 14.000 uczniów i studentów, a także odwiedził większość nadmorskich krajów świata.

16 listopada „Dar Pomorza” przekazano Centralnemu Muzeum Morskiemu w Gdańsku. Muzeum przygotowało statek do nowej funkcji, przede wszystkim wyznaczyło jednokierunkową trasę zwiedzania żaglowca, przeprowadziło niezbędny remont i adaptację wnętrz.

Oddział Centralnego Muzeum Morskiego „Dar Pomorza” otwarto 27 maja 1983 roku. Fregata cumuje nadal w Gdyni, w swoim dawnym miejscu w Basenie Prezydenta. Żaglowiec nadal jest statkiem i podlega przepisom obowiązującym jednostki pływające. W dalszym ciągu ma pełne wyposażenie, sprawne silniki, komplet żagli oraz sprzęt ratunkowy. Podlega również okresowym przeglądom technicznym.

O bogatej historii „Daru Pomorza” i jego sukcesach można dowiedzieć się z wystawy zorganizowanej w międzypokładzie. Są tu plansze a fotografiami, mapami oraz pamiątki z przeszłości żaglowca. W międzypokładziu podczas rejsów szkolnych mieszkali uczniowie (później studenci). Tu można obejrzeć tę olbrzymią sypialnię i jadalnię dla praktykantów.

Po zwiedzeniu międzypokładu można zejść na najniższy poziom statku, aby obejrzeć maszynownię z urządzeniami umożliwiającymi żaglowcowi rejs przy niesprzyjającej pogodzie. „Dar Pomorza” wyposażony jest w silnik Diesla o mocy 430 KM.

Obok maszynowni znajduje się magazyn żagli , w którym z reguły mieściły się trzy komplety żagli o łącznej powierzchni każdego kompletu 2260 m kw. Najcięższy żagiel „Daru Pomorza” waży ok. 400 kg.

Nad magazynem żagli usytuowane są kabiny oficerskie oraz mesa oficerska wraz z pentrą (kredensem).

Wyżej są pomieszczenia oficerów starszych. Na tym poziomie znajdują się kabiny oficerów starszych, salon kapitana statku, jego sypialnia z łazienką oraz kabina armatorska. W salonie zgromadzone są pamiątki i nagrody związane z „Darem Pomorza”.
W jednaj z kabin zebrano pamiątki z domu kpt. ż.w. Karola Olgierda Borchardta, który do września 1939 roku służył na „Darze Pomorza” jako starszy oficer. Borchardt był również pisarzem-marynistą, który w porywający sposób, z dużą dozą humoru, opisywał życie na morzu.

Z poziomu pomieszczeń oficerów starszych, trasa zwiedzania prowadzi na pokład górny, gdzie znajdują się stanowiska sterowe, kabina radiostacji i kabina nawigacyjna. Najokazalsze na pokładzie górnym są 42-metrowe maszty żaglowca (wysokość ok. 14 pięter nowego budownictwa mieszkaniowego). Wchodzenie na te maszty było częścią codziennej gimnastyki porannej praktykantów.

Do zwiedzania udostępniona jest także kuchnia, gdzie w dzień przygotowywano posiłki, a w nocy pieczono chleb na następny dzień dla 200-osobowej załogi.

Zwiedzanie „Daru Pomorza” kończy się na dziobówce, gdzie można z bliska obejrzeć bukszpryt oraz Dzwon Zwycięstwa, który fregata otrzymała po Operacji Żagiel 72.

Muzeum „Dar Pomorza” ma ogromne powodzenie – każdego roku odwiedza je ok. 100 tys. gości. Na statku znajduje się sklep muzealny, oferujący pamiątki związane z „Darem Pomorza” oraz wydawnictwa marynistyczne.

„Dar Pomorza”, chociaż jest jednostką muzealną, to w 2009 roku był gościem parady wielkich żaglowców na Zatoce Gdańskiej.
Tego samego roku obchodził również swe setne urodziny, a 10 października 2009 roku na „Darze Pomorza” odbyła się uroczystość odnowienia pierwszego chrztu fregaty.