Ratusz w Trzcińsku-Zdroju

Trzcińsko-Zdrój      0 Opinie

Opis

W XII wieku Trzcińsko było słowiańską osadą rolniczo-rybacką o zwartej zabudowie, otoczoną wałem drewniano-ziemnym. Osada podlegała wówczas ośrodkowi władzy kasztelańskiej w Cedyni.
Prawa miejskie osada otrzymała prawdopodobnie ok. połowy XIII wieku.

W drugiej połowie XIII wieku Brandenburgia opanowała okoliczne ziemie, nazywając je Nową Marchią. W 1281 roku margrabiowie brandenburscy – Jan II i Otton IV potwierdzili przywileje miejskie nadane miastu. Miasto nazywane od tej pory Schowenfliet, otrzymało herb, prawo wyboru wójtów, posiadania ziemi, budowy domów i prowadzenia targów.

Wraz z rozwojem handlu, w centrum miasta zbudowano Dom Kupiecki, zwany przez mieszkańców „theatrum”. Był to parterowy, podpiwniczony budynek, wzniesiony na planie kwadratu.
W 1320 roku wykształciła się Rada Miejska, a ok. 1340 roku miasto uzyskało prawo sądownicze. W XIV wieku otrzymało również prawo wywozu zboża oraz organizowania jarmarków i targów koni i bydła.
Wiele działo się w miasteczku w XIV wieku. Miasto zostało otoczone pierścieniem murów obronnych, fosą i wałem ziemnym. Pod koniec wieku przebudowano Dom Kupiecki, przeznaczając go na ratusz miejski i miejsce obrad Rady Miejskiej. Do wschodniej ściany budynku dobudowano część handlową.
Pierwsza zachowana wzmianka o ratuszu (a nie Domu Kupieckim) pochodzi z 1409 roku.

W 1550 roku budynek ratusza znacznie przebudowano. Obie części budynku połączono i nadbudowano o jedną kondygnację. Ratusz przykryto wysokim, dwuspadowym dachem z wieżyczką na kalenicy. Szczyty budowli ozdobione zostały misternymi maswerkami. Elewacje ratusza zdobiły ostrołukowe okna oraz dwustopniowe, gotyckie portale.
Wnętrza ratusza przykryto gotyckimi sklepieniami sieciowymi i krzyżowymi, natomiast pod zachodnią częścią ratusza pozostały pomieszczenia piwniczne sklepione kolebką.
Parter budynku pełnił wówczas funkcje handlowe, a na piętrze znajdowała się m.in. Sala Rady, sala sądowa oraz gabinet wójta.
Na rynku, wokół ratusza zaczęły powstawać budy kramarskie, które funkcjonowały tu do początku XIX wieku.

W 1898 roku na terenie miasta odkryto pokłady borowinowe i otwarto pierwsze kąpielisko, a później zakład leczniczy. W 1907 roku miasto otrzymało tytuł Zdroju i przyjęło nazwę Bad Schönfliess.
Po II wojnie światowej Pomorze Zachodnie, a wraz z nim również Bad Schönfliess znalazło się w granicach Polski i przyjęło nazwę Trzcińsko-Zdrój. Chociaż w 1948 roku zamknięto zakład przyrodoleczniczy i miasto utraciło status uzdrowiska, to do dziś Zdrój został zachowany w nazwie miasta.
Po II wojnie światowej część parteru zajmował areszt zamykany okutymi drzwiami oraz posterunek Milicji Obywatelskiej z jednym milicjantem.

W ciągu swych długich dziejów, ratusz trzciński niejednokrotnie był remontowany i przebudowywany. Poważnie uszkodzony podczas wojny trzydziestoletniej przez wojska cesarskie i armię szwedzką, został odbudowany w drugiej połowie XVII wieku. W XIX wieku, po przejściu wojsk napoleońskich również został wyremontowany. Po zniszczeniach II wojny światowej, zniszczony budynek ratusza odbudowano w 1945 roku.
W latach 90. XX wieku został poddany rewitalizacji, podczas której zaadaptowano część wysokiego poddasza na pomieszczenia użytkowe. Zamontowano wówczas w dachu okna połaciowe. Również XXI wiek przyniósł kolejne modernizacje. Zmieniono oświetlenie użytkowego poddasza, montując lukarny przykryte pulpitowymi daszkami, zamiast okien w połaciach dachu. Lukarny dodały nowy akcent architekturze budynku. W tym czasie odnowiono również elewacje ratusza, eksponując dawne detale architektoniczne budynku.

Do dziś w południowo-wschodniej części zadbanego rynku stoi średniowieczny budynek ratusza, który do dziś jest siedzibą władz miejskich.
Na piętrze mieści się m.in. gabinet burmistrza oraz duża, reprezentacyjna sala, przykryta drewnianym stropem. W sali tej odbywają się posiedzenia Rady Miasta, a także udzielane są śluby. Na parterze znajdują się obecnie biura Urzędu Miejskiego.

Ratusz jest budynkiem dwukondygnacyjnym z użytkowym poddaszem. Wzniesiony na planie prostokąta, w zachodniej części kryje XIII-wieczne piwnice ze sklepieniem kolebkowym.
Trzciński ratusz jest budowlą murowaną z cegły, o otynkowanych elewacjach. Przykrywa go dwuspadowy dach z czerwonej dachówki. W wysokim dachu umieszczono współczesne, prostokątne lukarny.
Szczytowe (wschodnia i zachodnia) ściany budynku posiadają ciekawą, gotycką dekorację maswerkową, a szczyty ratusza wieńczą sterczyny. Obydwie ściany szczytowe zachowały dwustopniowe, ceglane portale, chociaż tylko w portalu zachodnim znajduje się wejście do ratusza.
Zachodnia elewacja prezentuje symetryczny układ prostokątnych okien.
Symetria nie została zachowana w elewacji wschodniej, gdzie gotycki portal przesunięty jest w prawo od osi budynku. W portalu tym zamiast wejścia znajduje się okno. Po bokach portalu pozostały ceglane obramienia okrągłych okienek. Nad prostokątnymi oknami piętra odsłonięto ślady dawnych ostrych łuków, a także ukazany jest gotycki wątek murowania cegieł.
Południowa ściana ratusza posiada okna o nieregularnym rytmie oraz o różnych wysokościach okien parteru. W zachodniej części ściany umieszczone jest okienko piwnicy.
Podobnie wygląda ściana północna, lecz tu znajduje się również drugie wejście do pomieszczeń ratusza, a jedno z okien parteru zostało zamurowane.
W elewacji północnej i południowej znajdują się liczne odsłonięcia tynku, ukazujące kształt, miejsce i wielkość ostrołukowych okien, kształtowane w cegle obramienia okien oraz odsłonięcia gotyckiego wątku cegieł.
Wewnątrz ratusza zachowały się sklepienia krzyżowo-żebrowe, a w dawnej sali sądowej sklepienie sieciowo-żebrowe z XVI-wieczną, renesansową polichromią.

Konserwatorzy zabytków dołożyli wielu starań, aby możliwie najpełniej ukazać obraz ratusza w minionych wiekach.

Trzciński ratusz, wyjątkowy zabytek architektury średniowiecznej, w maju 1956 roku został wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków. Dziś otacza go rynek wyłożony kostką granitową, na którym od strony zachodniej znajduje się fontanna i rosną młode, zadbane drzewa.

Zdjęcia

Trzcińsko-Zdrój - ratusz