Głuchołazy – Park Zdrojowy

Opis

Śląsk i Łużyce przez stulecia były terenem spornym między Polską, Prusami i Czechami (później Cesarstwem Austriackim).
W XIX wieku, kiedy w Europie zaczęły powstawać kurorty, do których wyjeżdżano dla podreperowania zdrowia, Głuchołazy nazywały się Ziegenhals i znajdowały się na terenie Prus, przy granicy austriackiej.

Dobroczynny wpływ głuchołaskiego klimatu na zdrowie człowieka odkryto już w połowie XVII wieku, kiedy to jezuici u stóp Przedniej Kopy (jednej z trzech kulminacji Góry Parkowej) zbudowali dom wypoczynkowy dla zakonników.

W 1831 roku w pobliskim, austriackim Gräfenbergu (obecnie czeski Jesenik), Vincenz Priessnitz założył uzdrowisko, w którym leczył wykorzystując miejscowe wody. Uzdrowisko w Gräfenbergu dobrze prosperowało, co zachęcało do rozpoczęcia działalności leczniczej również w Ziegenhals.

W 1875 roku w Ziegenhals powołano do życia Towarzystwo Promenadowe, które przyczyniło się do rozwoju turystyki i sportu w Górach Opawskich. Towarzystwo Promenadowe rozpoczęło również starania o status uzdrowiska dla miasta Ziegenhals. Celem organizacji było upiększanie miasta, a z czasem rozwój uzdrowiska.

Pierwszy budynek sanatoryjny wybudowano tu w 1877 roku i tę właśnie datę przyjęto za początek działalności kurortu Bad Ziegenhals. Właścicielem sanatorium był Karl Juppe, dlatego to sanatorium nazywano „Juppebad”.
W 1882 roku uruchomiono zakład kąpielowy „Ferdinandsbad”, który był największym domem sanatoryjnym w Bad Ziegenhals. W 1891 roku otwarto kolejne sanatorium „Franzesbad”, a rok później zakład kąpielowy „Wilhelmsbad”. W 1899 roku wybudowano dom zdrojowy „Waldesruh”.
W ten sposób w bardzo malowniczym miejscu, w pobliżu Przedniej Kopy powstała dzielnica uzdrowiskowa.

Początkowo w Bad Ziegenhals stosowano przede wszystkim wodolecznictwo, metodę opracowaną przez ks. Sebastiana Kneippa, bardzo podobną do metody Vincenza Priessnitza, która polegała na schłodzeniu ciała w bardzo zimnej wodzie. Powrót do zdrowia dodatkowo przyspieszał ruch na świeżym powietrzu.
Vincenz Priessnitz był również wynalazcą prysznica, który polską nazwę przyjął od nazwiska twórcy.

Pod koniec XIX wieku, z inicjatywy Towarzystwa Promenadowego, na zboczach Przedniej Kopy utworzono Park Zdrojowy. Pięknie usytuowany, 2-hektarowy park z licznymi alejkami spacerowymi, altankami wypoczynkowymi i mostkami przerzuconymi przez górski strumień zwany Potokiem Zdrojowym, zachęcał do spacerów i wypoczynku pod gołym niebem. Na strumieniu utworzono płytkie baseny do zanurzania nóg w bieżącej, zimnej wodzie, a nad strumykiem także misy do moczenia w bieżącej wodzie również rąk.
Towarzystwo Promenadowe na stokach Przedniej Kopy wytyczyło szlaki turystyczne, promenady spacerowe, ambony widokowe, nartostradę, tor saneczkowy, a także zbudowało na szczycie kamienną wieżę widokową im. Hohenzollernów o wysokości 16,5 m. Na szczycie Przedniej Kopy, nad wiszącymi skałami zbudowano niewielką kaplicę, poświęconą św. Annie. W Górnym Zdroju powstał staw gondolowy, służący zimą za ślizgawkę.

W Bad Ziegenhals leczono pacjentów z chorobami krążenia, reumatyzmem, artretyzmem, cukrzycą, zaburzeniami trawienia, z chorobami płuc, zwłaszcza gruźlicą, chorobami skórnymi, zapaleniem stawów, a także z chorobami psychicznymi, jak neurastenia, melancholia, histeria, i.in.

Uzdrowisko Bad Ziegenhals świetnie prosperowało do I wojny światowej.
W wyniku działań wojennych wielu ludzi zostało okaleczonych, niedożywionych i dotkniętych licznymi chorobami, zwłaszcza gruźlicą. W tym czasie wiele uzdrowisk stało się ośrodkami leczenia chorób spowodowanych wojną, miejscem rekonwalescencji i rehabilitacji ofiar wojny.
Tak stało się również w Bad Ziegenhals. Podczas wojny, a także w okresie powojennym był tu lazaret wojskowy dla rannych żołnierzy, gdzie ratowano im życie, prowadzono leczenie pourazowe i po zabiegach chirurgicznych. Prowadzono również rehabilitację.
Od 1918 roku Bad Ziegenhals znane było jako uzdrowisko klimatyczne, w którym leczono chorych na gruźlicę.

W 1927 roku nadbudowano kamienną wieżę widokową na szczycie Przedniej Kopy do wysokości 22 m, dobudowano do niej kawiarnię, a później również schronisko turystyczne. W latach 30. XX wieku przebudowano Park Zdrojowy. Wybudowano wówczas alpinarium na wzór azteckich piramid w Meksyku. Z odległych miejsc sprowadzono i zasadzono w Parku Zdrojowym wiele pięknych roślin, nie występujących naturalnie w Górach Opawskich.

Po II wojnie światowej Bad Ziegenhals znalazł się w granicach Polski i odtąd nosi nazwę Głuchołazy. Głuchołazy utraciły status uzdrowiska i dotychczas go nie odzyskały, lecz nadal miasto jest znane jako kurort klimatyczny i ceniony w Polsce ośrodek leczenia chorób narządów ruchu, kardiologicznych i pulmonologicznych, w tym gruźlicy płuc.
Góra Parkowa dziś nazywana jest Górą Chrobrego, lecz jej trzy kulminacje nadal noszą nazwy Przedniej, Średniej i Tylnej Kopy.

Park Zdrojowy podczas działań wojennych nie ucierpiał i jeszcze przez wiele lat po wojnie cieszył się dużą popularnością, lecz z upływem lat został zaniedbany. Alejki pozarastały krzewami, niekonserwowane drewniane altanki wypoczynkowe zaczęły się rozpadać, a urządzenia hydrotechniczne zostały zniszczone. Tak wyglądający park nie zachęcał do spacerów. Ostatecznego zniszczenia Parku Zdrojowego dokonała jednak niszczycielska powódź w lipcu 1997 roku, a później kolejna we wrześniu 2007 roku.

Na początku XXI wieku Park Zdrojowy został zrewitalizowany w ramach unijnego programu współpracy transgranicznej Polska – Czechy. Fundusze na rewitalizację Parków Zdrojowych otrzymały wówczas Głuchołazy oraz czeski Jesenik.
W Głuchołaskim Parku Zdrojowym wytyczono nowe oraz odnowiono uszkodzone alejki parkowe, usunięto połamane i zniszczone drzewa, oczyszczono park z dzikich krzewów, nasadzono ozdobne rośliny, zbudowano nowe altany i naprawiono mostki. Na Potoku Zdrojowym ponownie zbudowano baseny do zanurzania nóg w bieżącej, zimnej wodzie, a na brzegu ustawiono misy do moczenia rąk. W ten sposób nawiązano do początków wodolecznictwa w Głuchołazach. Dziś, kiedy Park Zdrojowy odzyskał dawny blask, zachwyca podobnie, jak 100 lat temu.

Obecnie Park Zdrojowy powiększa się o nowy park miejski w rejonie Górnego Zdroju. Parki te zostały połączone utwardzonymi, oświetlonymi alejkami spacerowymi, wzdłuż których ustawiono wiele ławeczek.
Centrum nowego parku jest górny staw z pomostem na wyspę. Przez staw przepływa Potok Zdrojowy, zwany również Zdrojnikiem. Brzegi tego potoku spięło kilka mostów. Zorganizowano również kilka przejść przez strumień po kamieniach, w bardzo płytkiej wodzie. Na potoku znajduje się niewielki wodospad, który dodaje parkowi uroku.
W nowym parku zorganizowano miejsca aktywnego wypoczynku dla dorosłych oraz wspaniały plac zabaw dla najmłodszych.
Park usytuowany jest na zboczu góry, dlatego dla wygody odwiedzających zbudowano schody na wyższe partie parku oraz nowe alejki prowadzące na Górę Chrobrego. Ciekawym rozwiązaniem jest również pomost widokowy, wsparty na kilku betonowych podporach, który wychodzi ponad drzewa rosnące poniżej na zboczu góry.
W 2018 roku w parku należącym do szpitala powiatowego zbudowano nową, 15-metrową tężnię solankową z drewnianą wieżą widokową wokół.
Górny park łączy w całość park przyszpitalny z miejską muszlą muzyczną i dalej z Parkiem Zdrojowym, odrestaurowanym kilka lat wcześniej. W ten sposób Park Zdrojowy z nowym Parkiem Miejskim tworzą duży kompleks parkowy na zboczu Przedniej Kopy, nad Potokiem Zdrojowym.

Kto wie, być może mając tak piękny park, Głuchołazy znów będą się starać o status uzdrowiska.