Warszawa – Muzeum Wojska Polskiego

Opis

Pomysłodawcą utworzenia Muzeum Wojska był historyk wojskowości polskiej – płk Bronisław Gembarzewski, który zakładał, że muzeum powinno odzwierciedlać całe życie wojskowe, tzn. czyny, przedmioty i bohaterów.
22 kwietnia 1920 roku, dekretem Naczelnego Wodza – marszałka Józefa Piłsudskiego, zostało powołane Muzeum Wojska, podległe Ministerstwu Spraw Wojskowych. Pierwszym jego dyrektorem został płk Bronisław Gembarzewski, który od 1916 roku był też dyrektorem Muzeum Narodowego miasta stołecznego Warszawy. Pierwszą siedzibą Muzeum Wojska był budynek przy ul. Podwale 15, w którym mieściło się też Muzeum Narodowe m.st. Warszawy.
Muzeum Wojska pierwszą wystawę zorganizowało już w 1921 roku, natomiast stała ekspozycja dostępna była od roku 1923.

W 1927 roku rozpoczęto budowę gmachu Muzeum Narodowego przy al. 3 Maja (dziś Al. Jerozolimskie). Na mocy porozumienia Ministra Spraw Wojskowych z władzami miasta, w części nowego gmachu Muzeum Narodowego umieszczono również Muzeum Wojska.
W nowej siedzibie w 1933 roku zorganizowano pierwszą wystawę okolicznościową, poświęconą 70. rocznicy Powstania Styczniowego. Stałą ekspozycję muzeum otwarło w 1934 roku.
Dzięki ofiarności Polaków oraz zakupom, zbiory muzeum szybko powiększały się. Pod koniec lat 30. XX wieku muzeum posiadało już ok. 60 000 eksponatów.

W 1939 roku pomieszczenia muzeum zajęli Niemcy, którzy urządzili tu magazyn sprzętu kwatermistrzowskiego Waffen SS. Wszystkie zbiory Muzeum Wojska zostały wówczas zmagazynowane w trzech pomieszczeniach. Pieczę nad zabytkami sprawował nieliczny personel muzeum.
Niemiecka załoga zajmująca pomieszczenia Muzeum dopuszczała się licznych grabieży. Już w 1939 roku najcenniejsze zabytki z okresu średniowiecza i renesansu oraz ok. 2000 rycin wywieziono do Krakowa – stolicy Generalnej Guberni. Do Muzeum Łowiectwa w Monachium wywieziono natomiast cenną broń myśliwską i orientalną.
Budynek Muzeum Narodowego i Muzeum Wojska przetrwał działania wojenne i Powstanie Warszawskie, ale wnętrza zostały zniszczone przez niemiecką załogę, która przez okres wojny zajmowała je na magazyn, a odchodząc – zdewastowała.

Po zakończeniu działań wojennych przeprowadzono remont pomieszczeń, a także zmieniono nazwę muzeum na Muzeum Wojska Polskiego.
W 1945 roku dyrektorem muzeum został mjr Zbigniew Szacherski, który rozpoczął proces rewindykacji wywiezionych zbiorów. Działania te przyczyniły się do odzyskania ok. 40 tys. zabytków. W tym czasie gromadzono również eksponaty z niedawnych działań wojennych i Powstania Warszawskiego.
W styczniu 1946 roku Muzeum Wojska Polskiego udostępniło zwiedzającym pierwszą po wojnie stałą wystawę. Nowa stała ekspozycja muzealna „Dzieje oręża polskiego od X do XX wieku” zorganizowana została pod koniec lat 50. XX wieku.
W latach 60. Zaczęły powstawać pracownie konserwatorskie, a także rozpoczęto muzealną działalność wydawniczą.

Muzeum Wojska Polskiego rozwijało się i rozrastało. W latach 90. XX wieku zostały utworzone nowe oddziały: Muzeum Katyńskie, które obecnie mieści się w Cytadeli Warszawskiej oraz Muzeum Polskiej Techniki Wojskowej w Forcie Czerniakowskim. W 2015 roku Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie przejęło Salę Tradycji Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych w Poznaniu, tworząc nowy oddział swej placówki muzealnej – Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu.

Dziś Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie posiada ponad 250 tys. eksponatów, które można obejrzeć na wystawie stałej oraz na organizowanych kilka razy w roku wystawach czasowych, a także na wystawie plenerowej przed gmachem budynku muzeum.

Zorganizowana w sposób tradycyjny wystawa stała przedstawia historię wojskowości polskiej od początków państwa polskiego w X wieku do zakończenia II wojny światowej w 1945 roku. Wystawa eksponuje broń i uzbrojenie, mundury, ekwipunek żołnierski, sprzęt wojskowy, sztandary, ordery i odznaczenia, archiwalia, a także rzeźby i obrazy o tematyce militarnej. Eksponaty umieszczone są chronologicznie w odrębnych salach. Są to: Sala Średniowiecza, Sala Renesansu, Sala XVI – XVII wieku, Sala Sobieskiego, Sala Saska, Sala Powstania Kościuszkowskiego, Sala Księstwa Warszawskiego, Sala Powstania Styczniowego, Sala Drogi do Niepodległości, Sala II Rzeczpospolitej Polskiej, Sala Września 1939 roku, Żołnierz Polski na Frontach II Wojny Światowej, Sala Polskiego Państwa Podziemnego, Sala Powstania Warszawskiego oraz Sala Broni Orientalnej.
Zwiedzając wystawę muzealną można poznać ponad 1000-letnią historię Polski przez pryzmat zwycięstw i klęsk polskiego oręża, zauważyć rozwój polskiej techniki wojennej na przestrzeni wieków, a także docenić wybitnych wodzów i świetnych strategów.

Osobną ekspozycję stanowi wystawa plenerowa, gdzie można obejrzeć okazy uzbrojenia z okresu od XV do XX wieku. Prezentowana jest tu artyleria, sprzęt pancerny i morski, eksponaty związane z wojskami zmechanizowanymi, lotnictwem wojskowym (samoloty, śmigłowce), a także broń rakietowa. Wiele z tych eksponatów to egzemplarze unikatowe w skali kraju, a nawet świata.
Wystawa plenerowa jest bezpłatna.
Wielką atrakcją jest możliwość odpłatnego zwiedzania wnętrz wybranych samolotów, śmigłowców, czy pojazdów eksponowanych na wystawie, ale jest to możliwe tylko w niektóre dni tygodnia.
W rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości – 11 listopada, w Dniu Wojska Polskiego – 15 sierpnia lub w Noce Muzeów organizowane są dodatkowe atrakcje, specjalne pokazy, wykłady, itp. W te dni istnieje też możliwość zwiedzania wnętrz niektórych samolotów, śmigłowców, czołgów i innych pojazdów.

Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie prowadzi wszechstronną działalność muzealniczą: gromadzi, opracowuje naukowo i konserwuje muzealia wojskowo-historyczne. Muzealna Grupa Eksploatacyjna prowadzi działalność archeologiczną. Muzeum zajmuje się też działalnością wydawniczą oraz edukacyjną, poprzez organizowanie lekcji muzealnych dla dzieci i młodzieży.
Zbiory muzeum wciąż się powiększają o nowe zakupy, a także liczne dary. Z powodu ograniczonego metrażu pomieszczeń, nie ma możliwości zaprezentowania całego bogactwa zbiorów muzealnych. Zwiedzając ekspozycję można odczuć brak miejsca i ciasnotę.

Dlatego też od 2017 roku trwają prace przy budowie pawilonu wystawowego Muzeum Wojska Polskiego na terenie Cytadeli Warszawskiej, gdzie muzeum zyska właściwe warunki do prezentowania zbiorów.
Prawdopodobnie jeszcze w tym roku (w listopadzie) ma się rozpocząć sukcesywna przeprowadzka 100-letniego Muzeum Wojska Polskiego do nowej siedziby. Ma to być nowoczesne muzeum, gdzie multimedia mają być jedynie tłem dla kolekcji rzeczywistych eksponatów.
Z całą pewnością muzeum w nowym miejscu zostanie zorganizowane w ciekawy sposób, ale będzie to dopiero za jakiś czas, bo sama przeprowadzka do Cytadeli na Żoliborzu trochę potrwa.

Muzeum Wojska Polskiego w dotychczasowej lokalizacji warto odwiedzić z dwóch (przynajmniej) powodów.
Po pierwsze – dziś mieści się ono w samym centrum stolicy (Al. Jerozolimskie 3). Można je odwiedzić będąc w Śródmieściu i dysponując wolnymi dwiema godzinami lub wykorzystując „okienko” w zajęciach na uczelni, albo z innych podobnych powodów.
Po drugie – trudno będzie docenić nową ekspozycję muzealną w Cytadeli, nie znając lub nie pamiętając dotychczasowej.
Gorąco polecam wizytę w Muzeum Wojska Polskiego, bo jest to niezła lekcja historii Polski.