Bory Niemodlińskie

Opis

Przesieka Śląska była terenem niezasiedlonym do późnego średniowiecza, na którym wyrósł gęsty, trudny do przebycia pas lasów. Ciągnął się on od Gór Złotych w kierunku południowo-wschodnim do okolic Głuchołaz, dalej w kierunku północno-wschodnim wzdłuż doliny Nysy Kłodzkiej do Odry, po czym wzdłuż wschodniego brzegu rzeki Stobrawy, a w jej środkowym biegu odchodził w okolice Byczyny. Przesieka Śląska stanowiła granicę między Ślązakami i Opolanami i miała chronić Śląsk przed nadchodzącymi z południa najazdami Czechów i Morawian. Do końca XIII wieku trzebienie lasów tworzących przesiekę było zabronione.

Niewielką pozostałością Przesieki Śląskiej są dzisiejsze Bory Niemodlińskie, które zajmują obszar 48 200 ha i stanowią cenne przyrodniczo lasy z zachowanymi fragmentami lasów mieszanych i liściastych, typowych dla polskich terenów nizinnych. Na terenie Borów Niemodlińskich znajduje się również znaczna ilość różnej wielkości zbiorników wodnych o łącznej powierzchni ok. 1000 ha.
W 1988 roku lasy te objęto ochroną, tworząc Obszar Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich.
95 % powierzchni Borów Niemodlińskich znajduje się na obszarze Równiny Niemodlińskiej, która od zachodu graniczy z doliną Nysy Kłodzkiej, od wschodu z doliną Odry, na południu zaś sięga do Kotliny Raciborskiej i Płaskowyżu Głubczyckiego. Kompleks Borów Niemodlińskich administrowany jest przez Nadleśnictwo Opole, Nadleśnictwo Prószków i Nadleśnictwo Tułowice, a większość zbiorników wodnych jest administrowana przez Gospodarstwo Rybackie Lasów Państwowych w Niemodlinie.
Drzewostan Borów Niemodlińskich stanowi przede wszystkim dąb bezszypułkowy, świerk, sosna, jodła, grab oraz modrzew europejski, a w obniżeniach terenu - bór bagienny. Na runo leśne składa się borówka czarna, trzcinnik leśny, konwalijka dwulistna oraz szczawik zajęczy. Najcenniejszymi okazami flory na terenie Borów Niemodlińskich jest salwinia pływająca i aldrowanda pęcherzykowata, które są wpisane na listę gatunków zagrożonych w skali Europy.

Na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich znajduje się kilka rezerwatów przyrody:
1. Blok - jest to rezerwat leśny w gminie Korfantów. Celem ochrony jest zachowanie fragmentów boru świeżego, gdzie dominują 200 letnie sosny z nielicznymi już okazami świerków. W runie leśnym występuje kosmatka owłosiona, wrzos zwyczajny, siódmaczek leśny, pszeniec zwyczajny, kostrzewa owcza i borówka brusznica.
2. Jeleni Dwór - jest to rezerwat leśny w gminie Biała. Celem ochrony jest bór mieszany dawnej Puszczy Niemodlińskiej. Drzewostan rezerwatu składa się przede wszystkim z dębu bezszypułkowego, sosny, dębu szypułkowego, brzozy brodawkowatej, jodły pospolitej, świerku i modrzewia europejskiego. Wiek dębów dochodzi do 300 lat. W skład poszycia i runa leśnego wchodzi kłosówka miękka, kosmatka owłosiona, konwalijka dwulistna, orlica pospolita, konwalia majowa, kruszyna pospolita, widłak goździsty oraz kruszczyk szerokolistny.
3. Przysiecz - jest to rezerwat leśny w gminie Prószków. Celem ochrony jest zachowanie pozostałości 200 letniego starodrzewia modrzewia sudeckiego. Na terenie rezerwatu występuje również dąb, grab, sosna, jawor oraz jodła. Na runo leśne składa się przytulia okrągłolistna, borówka czarna, kosmatka owłosiona, perłówka zwisła, naparstnica zwyczajna oraz buławnik wielkokwiatowy.
4. Jaśkowice - jest to rezerwat leśny w gminie Prószków. Celem ochrony jest zachowanie fragmentu lasu mieszanego z pomnikowymi okazami modrzewia sudeckiego z udziałem dębów szypułkowego i bezszypułkowego. Dominującym drzewem jest jednak sosna, dęby i brzoza brodawkowata. W runie leśnym występują gatunki charakterystyczne dla boru i lasu mieszanego, jak orlica pospolita, szczawik zajęczy czy kłosówka miękka.
5. Staw Nowokuźnicki - jest to rezerwat florystyczny na terenie gminy Prószków. Celem ochrony jest przede wszystkim zachowanie stanowiska kotewki orzecha wodnego. Oprócz stawu w skład rezerwatu wchodzi pas podmokłych łąk, które otaczają staw. Łąki te porosły olsami i wierzbiną. Na terenie rezerwatu występuje oprócz kotewki orzecha wodnego wiele gatunków rzadkich, chronionych roślin wodnych, jak grzybienie białe, grążele żółte, salwinia pływająca, aldrowanda pęcherzykowata, pływacz drobny, pływacz zwyczajny. Na terenie rezerwatu gniazduje wiele rzadkich ptaków, takich jak bocian czarny, bąk, bączek, kobuz, perkoz dwuczuby czy remiz. Przez rezerwat Staw Nowokuźnicki prowadzi ścieżka z drewnianymi pomostami i platformami widokowymi.

W Borach Niemodlińskich można spotkać jelenie, sarny, dziki, lisy, zające, wiewiórki, a nawet nietoperze.

Na obszarze Borów Niemodlińskich znajduje się najstarszy w Polsce ogród dendrologiczny Pomologia, położony na niewielkim wzniesieniu w północnej części Prószkowa. W XIX wieku w Prószkowie działał Królewski Instytut Pomologiczny, który powstał w 1868 roku i założył park. Sadzono tu drzewa i krzewy z wielu szkółek europejskich. Rośliny te należą do roślin z różnych stref klimatycznych. W celu uzyskania szybkiego efektu, sadzono tu duże, wieloletnie rośliny. Wysadzano je w okresie zimowym, z zamrożonymi bryłami korzeniowymi. Park prószkowski prędko nabrał charakteru parku angielskiego.
Po II wojnie światowej w miejscu Instytutu Pomologicznego powstało Technikum Ogrodnicze. W maju 2006 roku park przekazano Uniwersytetowi Opolskiemu, który w zabytkowym parku miał utworzyć uczelniany Ogród Botaniczny.
W parku rośnie kilkaset rodzajów drzew i krzewów z całego świata. Najcenniejsze okazy to: miłorząb dwuklapkowy, cis japoński, cypryśnik błotny, metasekwoja chińska, sosna rumelijska, żywotnik japoński, dąb omszony, dąb czarny, glediczia trójcierniowa, kasztan jadalny, magnolia drzewiasta, orzech szary, śniegowiec wirginijski, kasztanowiec plamisty, klon włoski oraz orzeszniki. Biorąc pod uwagę, że park ma już ok. 150 lat, to większość okazów jest już wiekowa.
Park dendrologiczny Pomologia zaliczany jest do obiektów chronionych, gdzie poprowadzono oznakowane i opisane ścieżki dydaktyczne.
W Pomologii zachowały się również zabytki, do których należą budynki, w których do lat 80. XX wieku mieściło się Technikum Ogrodnicze, brama wjazdowa, ruiny winiarni oraz budynek koziarni. Zachowała się również zabytkowa biblioteka - Księgozbiór Królewskiej Akademii Rolniczej.